بررسی مفهوم فناپذیری دنیا در شعر حضرت علی(ع) براساس الگوی بدن مندی شناخت در نظریه معناشناسی شناختی

معناشناسی شناختی به رابطة میان تجربه، شناخت تجسّم­یافته و معنا پرداخته و کارکرد تجربه­های دریافتی انسان از جهان خارج و محیط اطراف را در فرآیند معناسازی مورد بررسی قرار می­دهد. یکی از مبانی مهم در معناشناسی شناختی، الگوی بدن­مندی شناخت است که به موجب آن، تجربه­های دریافتی بدن انسان به شکل­گیری مفاهیمی شناختی در­ ذهن و جسمیّت­یافتگیِ معانیِ شکل گرفته در آن منجر می­شود. یکی از مفاهیم پربسامد در شعر حضرت علی(ع)، مفهوم فنای دنیوی است؛ بدین معنا که دنیا محل قرار نیست، بلکه محل گذر است. بر این اساس، امیرمؤمنان با کاربست طرح­واره­های تصویری ـ حرکتی و الگوهای دوگانة آن (خطی – چرخشی) رابطة متناظری میان مفهوم انتزاعی فنای دنیوی و طرح­واره­های یادشده برقرار کرده است. این مهم با طرح انگاره­های متعدد در قالب گزاره­هایی تشبیهی، استعاری و کنایی در بافت معنایی شعر ایشان، نمود یافته است. این پژوهش سعی دارد تا با کاربست الگوی بدن­مندی شناخت، نقش طرح­واره­های حرکتیِ به­کار رفته در شعر آن حضرت را در انتقال مفهوم فنای دنیوی بررسی نماید. حاصل این پژوهش این است که کاربست طرح­واره­های تصویری ـــــــــــ حرکتی در شعر امیرالمؤمنین از یک­سو به جسمیّت­یافتگی و عینیّت‌بخشی مفهوم انتزاعی فناپذیری انجامیده و از سوی دیگر به تثبیت آن در ذهن مخاطب کمک کرده است.